Μία από τις πλέον άγνωστες πλευρές της Μικρασιατικής Καταστροφής είναι το πέρασμα των Ελλήνων προσφύγων από τη Συρία, η παραμονή τους εκεί και η επιβίωσή τους χάρις στη βοήθεια που τους παρείχε ο ντόπιος πληθυσμός. Σύμφωνα με τα στοιχεία για την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, όπως συμφωνήθηκε με τη συνθήκη της Λοζάνης το 1923, περίπου 17.000 Ελληνες από τη Μικρά Ασία βρέθηκαν πρόσφυγες σε διάφορες πόλεις της Συρίας. Τόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση που τον Αύγουστο του 1923 ο υπεύθυνος των Ελλήνων προσφύγων στο Χαλέπι έστειλε τηλεγράφημα στο υπουργείο Εξωτερικών της Αθήνας ζητώντας να αποτρέψει άλλους Ελληνες να φτάσουν στην πόλη, γιατί ήταν αδύνατο να δεχτούν άλλους πρόσφυγες. Η γενικότερη κατάσταση για τους Ελληνες πρόσφυγες το καλοκαίρι του 1923 περιγράφεται ως ”τραγική και αβέβαιη”, όπως σήμερα των Σύρων προσφύγων.
Στη Δαμασκό,μάλιστα, προϋπήρχε από το 1917 σύλλογος Ελλήνων, αλλά τότε δημιουργείται ο πρώτος πυρήνας της κατοπινής ελληνικής χριστιανικής κοινότητας. Επειτα την πρωτεύουσα θα ακολουθήσει αμέσως μετά δημιουργία κοινότητας στο Χαλέπι. Αυτή θα εξελιχθεί στη μεγαλύτερη της Συρίας , ενώ θα «τροφοδοτεί» με μέλη και την ελληνική κοινότητα της Βηρυτού. Στη Συρία είχαν καταλήξει διάφορα κύματα Ελλήνων και Αρμενίων που είχαν υποστεί τις εθνικές εκκαθαρίσεις από τους νεότουρκους την περίοδο 1914-1918. Αλλά και στη συνέχεια, κατά την κεμαλική εποχή (1919-1923), χιλιάδες Ελληνες από τα βόρεια και νότια παράλια της Μικράς Ασίας θα καταφύγουν εκεί. Οι 17.000 Ελληνες πρόσφυγες από τον Πόντο και την Κιλικία θα επιζήσουν χάρις στη βοήθεια των κατοίκων της περιοχής και του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, πολλοί Πόντιοι πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς προς το Χαλέπι της Συρίας. Στο Χαλέπι έμειναν σχεδόν έναν χρόνο μέσα σε σπηλιές. ?Μαγαράδας?, όπως τις έλεγαν οι Πόντιοι. Αυτές οι σπηλιές έγιναν το σπίτι τους για μήνες. Εκεί μαγείρευαν, έπλεναν, κοιμόντουσαν. Η βοήθεια του Αμερικάνικου ερυθρού σταυρού δεν ήταν αρκετή για να κορέσει την πείνα τους. Οι γυναίκες και τα παιδιά ζητιάνευαν στα σπίτια των Συρίων και χάρη στην ελεημοσύνη αυτών των ανθρώπων επέζησαν. Οι άντρες έκαναν μεροκάματα στα χωράφια. Θέριζαν σιτάρια, έκαναν χαμαλίκια. Τα βράδια εκεί στις σπηλιές στήνονταν γλέντια με τον ζουρνατζή να παίζει και όλοι μαζί να χορεύουν. Δεν τους έλειπε και η αλληλεγγύη
Tο σημερινό συριακό δράμα ολοκληρώνει την ιστορική διαδικασία της καταστροφής των παλαιών πολυεθνικών και πολυθρησκευτικών κοινοτήτων, όπως κληροδοτήθηκε από την αυταρχική Οθωμανική περίοδο της ιστορίας. Αυτή η ιστορική συνάφεια, η ελληνιστική και βυζαντινή κληρονομιά που επιβιώνει στο πρόσωπο των μεγάλων ελληνορθόδοξων αραβόφωνων κοινοτήτων, μαζί με την εμπειρία των χιλιάδων Ελλήνων προσφύγων της Μικρασιατικής Τραγωδίας που έζησαν κάποια χρόνια στη Συρία, μετατρέπει την τραγωδία που ζουν οι λαοί της Συρίας σε μια δικιά μας υπόθεση.